Destilleren hoe werkt dat nu eigenlijk?

Zo het is al weer even geleden dat ik wat geschreven heb, daarom nu maar een wat langer verhaal:
Destilleren hoe werkt dat nu eigenlijk?
De wetenschappelijke definitie:
"Destillatie is een techniek om door middel van verdamping twee of meer stoffen in een oplossing te scheiden, gebaseerd op het verschil inkookpunt van deze stoffen"
Eenvoudiger, men verhit een vloeistof, en door de verschillende kookpunten van de verschillende stoffen kun je die stoffen van elkaar scheiden. In het geval van alcohol, water kookt bij 100 gr C, alcohol kookt bij ca. 78 gr C.

Nou dan is het dus heel simpel, verhit de vloeistof tot 78 gr C en je krijgt alleen de alcohol, toch?
Nee, zo simpel is het niet. Als voorbeeld, zet een schaaltje water in je keuken neer, hé na een tijdje is het water verdampt, en ik hoop dat het echt geen 100 gr C is geweest in je keuken.
Dus ook bij een kookpunt lager dan 100 gr destilleer je water mee.

Daarnaast is er nog een ander geval. Met alcohol bedoelen we eigenlijk ethanol. Alcohol is een familienaam voor ethanol, maar ook methanol, propanol, butanol, etheenglycol, glycerine en polyolen. Vergeet deze termen maar, want de meeste gaan we niet meer gebruiken. Ok, stookwijn of stookbier is mengsel van water, verschillende alcoholen en nog veel meer stoffen (als bijvoorbeeld ether, blauwzuur, azijnzuur, fosfor, zwavel). Allemaal verschillende kookpunten, gelukkig maar want een aantal van die stoffen zijn giftig.

Wat willen we nu bereiken met het destilleren, dat ligt er aan wat we willen drinken. Willen we een whisky, cognac of bijvoorbeeld een rum, dan zoeken we een mengsel van water, ethanol en een aantal alcoholen die zich in de loop van tijd omvormen tot esters, dit noemen we smaakrijke alcohol. Maar willen we voor bijvoorbeeld een likeur een zo zuiver mogelijke "alcohol", dan gaan we voor een mengsel van ethanol en water. Wacht even een zuivere alcohol, is een een mengsel van ethanol en water???
Ja, helaas ethanol is een azeotrope stof.... azeo..watte? Azeotroop, voor de definitie, zie wikipedia, want dat wordt te uitgebreid. Het houdt uiteindelijk in dat als je via trucjes ethanol van 100% zou krijgen, deze ethanol gelijk verbindingen aan zal gaan met waterstofmoleculen tot een stabiele toestand van 96%. Zo is het dus niet mogelijk om via gewone destillatie ethanol en water van elkaar te scheiden boven de 96%. Pure ethanol is dus een ethanol van 96%.

Nu het maken van smaakrijke alcohol, dat gebeurt al eeuwen op een hele mooie manier, doe de vloeistof in een groet ketel (boiler) breng dat aan de kook, leidt de damp via een overgang en een buis ("helm" en "brug") naar een koeler, en je hebt een vloeibaar mengsel met een hoger percentage dan de inhoud van de ketel. Lekker dit kunnen we drinken.... dat kan, maar lekker is het niet, en ook niet veilig.

De alcohol wordt minimaal 2 keer gestookt, 1 keer zoals hierboven beschreven, dit heet de ruwbrand. Je krijgt dan een alcohol van ca. 30%. Dit gaat terug de ketel in en wordt dan zachtjes gestookt, dit heet de fijnbrand. Bij de fijnbrand worden de fracties gescheiden, het eerste deel (de voorloop) bevat niet drinkbare alcoholen als bijvoorbeeld het giftige methanol. Het tweede deel )de middenloop of het hart) bevat overwegend de ethanol die we willen hebben, het laatste deel (ja, de naloop) bevat weer de niet drinkbare delen (deze smaken naar nat karton). De geur en de smaak, samen met de ervaring van de stoker levert uiteindelijk het eindproduct op, een lekkere rum, een smakelijke whisky of noem maar een soort brandewijn.

De pure alcohol krijg je als je vaker destilleert, hoe geconcentreerder de alcohol hoe puurder. Dit kan door het proces van stoken en vullen een aantal keer te herhalen, maar dat kan makkelijker met een kolom. Omdat het stoken met een kolom een uitgebreid verhaal is en omdat er veel methodes zijn zal ik daar een volgende keer weer een uitgebreid stuk over schrijven.